بیماری خود ایمنی و درمان آن چیست؟!

انواع بیماری خود ایمنی امروزه کشف شده‌اند و محققین در پی کشف علت و درمان آن‌ها هستند. با این وجود بسیاری از افراد هنوز با بیماری خود ایمنی آشنا نیستند و سوالاتی همچون آیا بیماری خود ایمنی واگیر دار است، آیا بیماری خود ایمنی قابل درمان است، آیا بیماری خود ایمنی کشنده است و یا بهترین دارو برای بیماری خود ایمنی چیست، برای آن‌ها بی پاسخ مانده است. به همین دلیل در این مطلب از ابوفاضل شاهین شهر می‌خواهیم در ارتباط با انواع روش درمان بیماری خود ایمنی توضیح دهیم؛ پس تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.

بیماری خود ایمنی چیست و آیا بیماری خود ایمنی واگیر دار است؟!

بیماری خود ایمنی شرایطی است که در آن سیستم ایمنی بدن به‌طور اشتباه به خود بدن حمله می‌کند. سیستم ایمنی به‌طور طبیعی در برابر پاتوژن‌ها همچون باکتری و ویروس‌ها از بدن دفاع می‌کند. هنگامی که حضور این مهاجم‌های بیگانه را متوجه می‌شود، یک لشکر از سلول‌های جنگنده را برای حمله به آن‌ها می‌فرستد. در حالت عادی سیستم ایمنی می‌تواند تفاوت بین سلول‌های بیگانه و سلول‌های خودی را تشخیص دهد‌. در یک بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی یک بخش از بدن همچون مفاصل یا پوست را بیگانه تلقی می‌کند و پروتئین‌هایی به نام آنتی بادی را برای حمله به سلول‌های سالم آزاد می‌کند. برخی بیماری‌های اتوایمیون تنها به یک بافت حمله می‌کنند، برای مثال در دیابت نوع ۱، پانکراس آسیب می‌بیند. سایر بیماری‌ها همچون لوپوس سیستمیک اریتروماتوز به کل بدن حمله می‌کند.

چرا سیستم ایمنی به بدن حمله می کند؟!

پزشکان هنوز نمی‌دانند در حقیقت چه عاملی سبب اشتباه در سیستم ایمنی می‌شود؛ با این وجود برخی از افراد احتمال بیشتری نسبت به سایرین، برای ابتلا به بیماری اتوایمیون دارند. طبق پژوهشی که در سال ۲۰۱۴ انجام شد، زنان دو برابر بیشتر از مردان به بیماری خود ایمنی دچار می‌شوند و اغلب بیماری در طی سال‌های باروری خانم‌ها (سن ۱۵ تا ۴۴ سالگی) اتفاق می‌افتد. همچنین برخی از انواع بیماری اتوایمیون در بین برخی گروه‌های خاص شایع است؛ برای مثال لوپوس بیشتر در آفریقایی-آمریکایی‌ها و اسپانیایی زبان‌ها اتفاق می‌افتد و شیوع کمتری در قفقازها دارد.

انواع خاصی از بیماری‌های اتوایمیون همچون مالتیپل اسکلروزیس و لوپوس در خانواده‌ها اتفاق می‌افتد؛ البته به معنای این نیست که لزوماً همه افراد خانواده به این بیماری دچار می‌شوند؛ اما حساسیت نسبت به بیماری خود ایمنی را به ارث می‌برند. از آنجایی که رخداد بیماری خود ایمنی افزایش پیدا کرده است، محققین فاکتورهای محیطی همچون عفونت‌ها و در معرض قرار گرفتن با مواد شیمیایی یا حلال‌ها را نیز به عنوان یک عامل محتمل در نظر می‌گیرند. همچنین رژیم غربی یک فاکتور ریسک دیگر برای بیماری خود ایمنی محسوب می‌شود؛ خوردن چربی زیاد، شکر زیاد و غذاهای فرآوری شده، به عنوان عاملی در التهاب در نظر گرفته می‌شوند که ممکن است سبب ایجاد پاسخ ایمنی شود؛ با این وجود هنوز اثبات نشده است.

با توجه به این توضیحات می‌توانیم نتیجه بگیریم بیماری‌های خود ایمنی واگیردار نیستند؛ اما به‌صورت ژنتیکی به ارث می‌رسند.

 بیماری خود ایمنی و انواع رایج آن

بیشتر از ۸۰ نوع مختلف از بیماری‌های اتوایمیون وجود دارد که برخی از آن‌ها را در ادامه آورده‌ایم:

دیابت نوع ۱

پانکراس هورمون انسولین را تولید می‌کند که سبب تنظیم سطح قند خون می‌شود. در دیابت شیرین نوع ۱، سیستم ایمنی حمله کرده و سلول‌های تولید کننده انسولین در پانکراس را از بین می‌برد. افزایش قند خون سبب آسیب به رگ‌های خونی و همچنین ارگان‌های بدن همچون قلب، کلیه، چشم‌ها و اعصاب می‌شود.

آرتریت روماتوئید

در آرتریت روماتوئید سیستم ایمنی به مفاصل حمله می‌کند و موجب قرمزی، گرما، درد و سفت شدن در مفصل می‌شود. برخلاف استئوآرتریت که معمولاً افراد با افزایش سن به آن مبتلا می‌شوند، روماتوئید آرتریت می‌تواند در سن ۳۰ سالگی یا زودتر آغاز شود.

پسوریازیس

بیماری خود ایمنی پوستی چیست؟! سلول‌های پوست به‌صورت طبیعی رشد می‌کنند و هنگامی که دیگر به آن‌ها نیازی نیست، میریزند. پسوریازیس سبب می‌شود سلول‌های پوستی با سرعت بسیار زیادی تقسیم شوند و سلول‌های اضافه ایجاد شده، ایجاد لکه‌های قرمز ملتهب می‌کند که به‌صورت شایع دارای فلس‌های سفید نقره‌ای پلاک بر روی پوست هستند. ۳۰ درصد از مردم که پسوریازیس دارند به ورم سفتی و درد در مفاصل خود نیز دچار می‌شوند که به این شکل از بیماری آرتریت پسوریاتیک می‌گویند.

مالتیپل اسکلروزیس

مالتیپل اسکلروزیس به غلاف میلین آسیب می‌زند. غلاف میلین پوشش محافظت کننده در اطراف سلول‌های عصبی در سیستم عصبی مرکزی است. در اثر آسیب غلاف میلین، سرعت انتقال پیام عصبی بین مغز و طناب نخاعی، از سایر اندام‌های بدن و به آن‌ها، کند می‌شود. این آسیب سبب ایجاد علائمی همچون بی‌حسی، مشکلات تعادلی و اشکال در راه رفتن می‌شود. این بیماری در اشکال مختلف بروز می‌کند که سرعت پیشرفت متفاوتی دارند. طبق تحقیقی که در سال ۲۰۱۲ انجام شد، حدود ۵۰ درصد از افرادی که ام اس دارند، حدود ۱۵ سال پس از شروع بیماری، برای راه رفتن نیاز به کمک دارند.

لوپوس اریتماتوز سیستمیک

با وجود این که در سالهای ۱۸۰۰ میلادی پزشکان لوپوس را به‌عنوان یک بیماری پوستی معرفی کردند، زیرا اغلب سبب ایجاد راش می‌شد، فرم سیستمیک آن که بسیار رایج است، در حقیقت به بسیاری از ارگان‌ها شامل مفاصل، کلیه‌ها، مغز و قلب آسیب می‌زند. رایج‌ترین علائم این بیماری خود ایمنی، درد مفاصل، خستگی و راش‌های پوستی هستند.

بیماری آدیسون

این بیماری، یک بیماری خود ایمنی است که غدد فوق کلیه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این غدد هورمون‌های کورتیزول و آلدسترون را در کنار هورمون‌های آندروژن می‌سازد. داشتن میزان بسیار کم کورتیزول، بر روی نحوه استفاده و ذخیره سازی کربوهیدرات‌ها و گلوکز بدن تاثیر  می‌گذارد. کمبود آلدوسترون سبب از دست رفتن سدیم و افزایش پتاسیم در خون است. علائم این بیماری شامل ضعف، خستگی، از دست رفتن وزن و کاهش قند خون است‌.

بیماری التهابی روده

بیماری گریوز

سندرم شوگرن

این عارضه به غده هایی که روان کننده چشم و دهان هستند حمله می کند. علائم مشخصه سندرم شوگرن خشکی چشم و خشکی دهان است، اما ممکن است مفاصل یا پوست را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

تیروئیدیت هاشیموتو

در تیروئیدیت هاشیموتو، تولید هورمون تیروئید به تدریج کاهش می یابد. علائم شامل افزایش وزن، حساسیت به سرما، خستگی، ریزش مو و تورم تیروئید است.

میاستنی گراویس

واسکولیت خود ایمنی

واسکولیت خود ایمنی زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی به رگ های خونی حمله می کند. التهابی که در نتیجه ایجاد می شود، شریان ها و وریدها را باریک می کند و اجازه می دهد خون کمتری در آنها جریان یابد.

کم خونی خطرناک

بیماری سلیاک

علائم بیماری خود ایمنی

علائم اولیه بسیاری از بیماری‌های خود ایمنی مشابه بوده و شامل موارد زیر است:

• خستگی
• ماهیچه‌های دردناک
• تورم و قرمزی
• تب خفیف
• مشکل در تمرکز
• بی‌حسی و مور مور شدن در دست‌ها و پاها
• ریزش مو
• راش‌های پوستی

هر بیماری می‌تواند علائم مخصوص به خود را نیز داشته باشد؛ برای مثال دیابت نوع یک, سبب ایجاد تشنگی بیش از حد، از دست دادن وزن و خستگی می‌شود. بیماری التهابی روده نیز سبب درد شکمی، نفخ و اسهال می‌گردد. افرادی که به بیماری خود ایمنی همچون پسوریازیس یا آرتریت روماتوئید دچار هستند، ممکن است علائم آن‌ها از بین رفته و باز گردد. به دوره‌ای که علائم ایجاد می شود شعله ور شدن و به دوره‌ای که علائم آن از بین می‌رود، بهبودی می‌گویند.

تشخیص بیماری خود ایمنی

تنها با یک تست تنها نمی‌توان بسیاری از بیماری‌های اتوایمیون را تشخیص داد و پزشک از ترکیبی از تست‌های مختلف و مرور علائم شما و همچنین آزمایش فیزیکی برای تشخیص شما استفاده می‌کند. تست آنتی بادی هسته‌ای اغلب اولین تستی است که پزشک هنگام شک کردن به بیماری خود ایمنی درخواست می‌دهد. مثبت شدن این تست به معنای آن است که ممکن است شما یکی از این بیماری‌ها را داشته باشید؛ اما نمی‌تواند مشخص کند که به‌طور قطع به بیماری دچار هستید و یا اینکه دقیقا به کدام یک دچار هستید. سایر آزمایش‌ها برای پیدا کردن آنتی بادی‌های خاص تولید شده در بیماری‌های خود ایمنی خاص استفاده می‌شود. همچنین پزشک شما ممکن است تست‌های غیر اختصاصی برای چک کردن التهاب ایجاد شده توسط بیماری‌ها در بدن شما درخواست دهد.

آیا بیماری خود ایمنی قابل درمان است ؟

حتی بهترین دارو برای بیماری خود ایمنی نمی‌تواند بیماری را درمان کند؛ بلکه می‌تواند سبب کنترل پاسخ‌های ایمنی شده و التهاب را کاهش داده یا حداقل درد و التهاب را کم کند. انواعی از بهترین دارو برای بیماری خود ایمنی شامل موارد زیر است:

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی همچون ایبوپروفن و ناپروکسن
• داروهای سرکوب سیستم ایمنی

همچنین درمان‌هایی برای کاهش علائمی همچون درد، ورم، خستگی و راش‌های پوستی وجود دارد. #رژیم لاغری و رژیم غذایی متعادل و انجام منظم ورزش نیز می‌تواند سبب بهتر شدن، گردد.

همانطور که گفته شد، دلیل ایجاد بیماری خود ایمنی مشخص نیست؛ اما عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی بر این بیماری‌ها تاثیر دارد. یکی از مهم‌ترین عوامل محیطی، رژیم غذایی است. یک رژیم غذایی اصولی تنها به کاهش وزن و یا افزایش آن توجه نمی‌کند؛ بلکه در اختیار قرار دادن انواع مواد مغذی و تامین نیازهای بدن را نیز در اولویت دارد. به همین دلیل است که رژیم‌های بهاره ابوفاضل شاهین شهر طرفداران بسیاری دارد؛ زیرا هیچ ماده غذایی را حذف نکرده و به شما کمک می‌کند یک رژیم غذایی اصولی و سالم داشته باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این رژیم‌ها بر روی #رژیم آنلاین من کلیک کنید.

بیشتر بخوانید:

#هاشیموتو چیست؟

مترجم: ریحانه ساده طهرانی | ترجمه از #healthline.com