هاشیموتو چیست؟

غده‌ای پروانه مانند به نام تیروئید در قسمت جلوی گردن انسان وجود دارد که وظیفه‌اش تولید هورمون‌های حیاتی برای کنترل متابولیسم بدن است؛ اگر به دلیلی این قسمت دچار کم‌کاری شود، سوخت‌وساز بدن کاهش می‌یابد و بسیاری از اندام‌های داخلی دچار ضعف و سستی می‌شوند که به این حالت کم‌کاری تیروئید می‌گویند. کم‌کاری تیروئید مدل‌های مختلفی دارد که یکی از انواع خطرناک آن هاشیموتو است. همان‌طور که می‌دانید بدن شما دارای یک سیستم دفاعی است که با ویروس‌ها و باکتری‌های خارجی مبارزه می‌کند اما گاهی این سیستم دچار اشتباه می‌شود و به اندام‌های داخلی تجاوز می‌کند، یکی از این اندام‌ها تیروئید است که در این صورت دچار ضعف و ناتوانی در تولید هورمون می‌شود که به این حالت هاشیموتو می‌گویند. بد نیست بدانید بااینکه رایج‌ترین علت کم‌کاری تیروئید در بسیاری از کشورها، بیماری هاشیموتو است اما همه افراد مبتلابه بیماری هاشیموتو دچار کم‌کاری تیروئید نمی‌شوند.

دلایل بروز هاشیموتو

آنچه باید گفت اینکه تا امروز هیچ علت قطعی برای ابتلا به این بیماری معرفی نشده و بعضی از متخصصان عامل آن را نوعی ویروس یا باکتری‌ها می‌دانند؛ اما محققان بامطالعه آن دلایلی را برای ایجاد هاشیموتو معرفی کرده‌اند که شامل:

• هورمون‌های جنسی:

جالب است بدانید که این بیماری در زنان هفت برابر مردان شیوع دارد و شاید این نشانگر نقش هورمون‌های جنسی در بروز هاشیموتو است. غالباً زنان بعد از زایمان به این عارضه دچار می‌شوند که اغلب آن‌ها به‌صورت موقت است و خودبه‌خود تا یک سال برطرف می‌شود اما در بیست درصد از موارد پایدار می‌ماند که نیاز به درمان دارد.

• تشعشعات:

 قرار گرفتن در معرض اشعه‌ی درمانی احتمال ابتلا به کم‌کاری تیروئید و هاشیموتو را افزایش می‌دهد. بررسی بیمارانی که برای سرطان خون با اشعه تحت درمان قرارگرفته‌اند، نشان می‌دهد که بسیاری از آن‌ها به اختلالات این غده دچار شده‌اند.

• وراثت و ژنتیک:

ازآنجاکه دلایل دقیقی برای بروز این اختلال کشف نشده است، قوی‌ترین احتمال آن ژنتیک است و متخصصان عوامل وراثتی را شایع‌ترین علت بیماری هاشیموتو می‌دانند.

• سن:

 بیماری هاشیموتو ممکن است در هر سنی رخ دهد اما بروز آن بیشتر در سنین میان‌سالی (۴۰ الی ۶۰ سالگی) رایج است.

• ابتلا به سایر بیماری‌ها:

 سن، جنسیت و وراثت سه عامل اصلی در بروز بیماری هاشیموتو هستند؛ اما ابتلا به برخی بیماری‌ها ازجمله موارد زیر نیز می‌تواند خطر بروز بیماری هاشیموتو را در افراد افزایش دهد.

• بیماری ادیسون: نارسایی غده فوق کلیه
• هپاتیت خود ایمنی: بیماری که در آن سیستم ایمنی بدن به کبد حمله می‌کند
• بیماری سلیاک: یک اختلال گوارشی
• لوپوس: نوعی بیماری خود ایمنی که پوست و اندام‌های داخلی بدن را درگیر می‌کند.
• آرتریت روماتوئید: روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی مزمن بوده که سبب التهاب مفاصل می‌شود.
• سندرم شوگرن: اختلال در عملکرد غدد درون‌ریز و بروز خشکی دهان و چشم
• دیابت نوع 1
• ویتیلیگ: نوعی بیماری خود ایمنی که در آن برخی قسمت‌های پوست فاقد رنگ‌دانه هستند.

چگونه از ابتلا به هاشیموتو آگاه شویم؟

بیماری هاشیموتو به‌طورمعمول باگذشت زمان و طی سالیان متمادی به‌آرامی پیشرفت می‌کند و باعث آسیب مزمن و افت سطح هورمون تیروئید در خون می‌شود. این بیماری نیز مانند سایر بیماری‌ها، باعث بروز علائمی در بدن می‌شود که از اولین نشانه‌های آن تورم قسمت جلوی گردن است. علائم و نشانه‌های بیماری هاشیموتو عمدتاً مشابه علائم کم‌کاری تیروئید است و از شایع‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خستگی و سستی
• افزایش حساسیت به سرما
• یبوست
• پوست رنگ‌پریده و خشک
• صورت پف‌کرده
• ناخن شکننده
• ریزش مو
• تورم زبان
• افزایش وزن بدون دلیل
• درد عضلات و مفاصل
• ضعف عضلانی
• خونریزی قاعدگی شدید یا طولانی‌مدت
• افسردگی
• کاهش حافظه

عوارض ناشی از بیماری هاشیموتو چیست؟

بیماری هاشیموتو در صورت عدم درمان، کم‌کاری تیروئید را به دنبال دارد که سبب بروز مشکلات و عوارض جدی و متعددی می‌شود. شایع‌ترین عوارض ناشی از هاشیموتو شامل:

• گواتر: کم‌کاری تیروئید یکی از علل شایع گواتر است. تحریک مداوم تیروئید برای ترشح بیشتر هورمون‌ها ممکن است باعث بزرگ شدن غده و بروز گواتر شود. این معضل می‌تواند باعث بروز مشکلات بلع و تنفس شده و در ظاهر افراد نیز تأثیر منفی بگذارد.
• مشکلات قلبی: در افراد مبتلابه کم‌کاری تیروئید، میزان کلسترول بد (LDL) افزایش می‌یابد. همچنین چنانچه کم‌کاری تیروئید درمان نشود، باعث بزرگ شدن ماهیچه قلب و نارسایی قلبی می‌گردد.
• مشکلاتی سلامت روان: افسردگی یکی از عوارضی است که به دنبال ابتلا به بیماری هاشیموتو رخ می‌دهد و باگذشت زمان شدیدتر خواهد شد. همچنین افراد مبتلابه این بیماری ممکن است با کاهش میل جنسی مواجه شده و عملکرد ذهنی آنان نیز ضعیف شود.
• کما میکسدم: این بیماری نادر و تهدیدکننده زندگی می‌تواند به دلیل کم‌کاری تیروئید شدید و به دنبال بیماری هاشیموتو درمان‌نشده ایجاد شود. علائم و نشانه‌های آن شامل خواب‌آلودگی و به دنبال آن رخوت عمیق و بیهوشی است که ممکن است سبب مرگ بیمار شود.
• نقص مادرزادی: چنانچه خانم بارداری به بیماری هاشیموتو و کم‌کاری تیروئید مبتلا باشد، احتمال بروز نقایص مادرزادی در نوزاد افزایش خواهد یافت. این کودکان بیشتر در معرض مشکلات ذهنی، نقص قلب، مغز و کلیه و اختلالات رشد هستند.

از دیگر عوارض عمومی هاشیموتو می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• احساس سرمای شدید

• افسردگی، خستگی، بی‌حال بودن و ضعیف شدن حافظه
• کاهش ضربان قلب
• افزایش وزن ناگهانی (معمولاً بین ۳ تا ۶ کیلوگرم)
• پوست رنگ‌پریده، خشک و تورّم صورت
• یبوست مزمن
• درد مفاصل، سفتی عضلات و ضعف عضلانی به‌خصوص در پایین‌تنه
• نازک و شکننده شدن و ریزش موها
• مشکلات باروری و به هم ریختن دوره‌های قاعدگی در زنان
• صدای خشن و گرفته
• بالا رفتن کلسترول در خون

پیشگیری از ابتلا به هاشیموتو

پیش‌بینی برای فرد مبتلابه تیروئیدیت هاشیموتو با درمان مناسب بسیار عالی است. ترمیم سطح هورمون تیروئید با درمان پزشکی علائم و نشانه‌های کم‌کاری تیروئید را برعکس می‌کند. بدون درمان، کم‌کاری تیروئید می‌تواند طی سال‌ها بدتر شود که به‌طور بالقوه منجر به آسیب به اعضای بدن و بیماری شدیدی خواهد شد. تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی است که در آن بدن بافت خود را به‌عنوان یک عامل خارجی می‌شناسد. هیچ راه شناخته‌شده‌ای برای جلوگیری از این بیماری وجود ندارد.

راه درمان هاشیموتو

همه افراد مبتلابه بیماری هاشیموتو دچار کم‌کاری تیروئید نمی‌شوند. ازآنجاکه داشتن سطح آنتی‌بادی متناسب با هاشیموتو بیشتر در معرض خطر کم‌کاری تیروئید قرار دارد، ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی معمولاً وضعیت بیمار را کنترل کرده و مراقب هرگونه تغییر در سلامت تیروئید او هستند. اگر بیماری هاشیموتو به پیشرفت در کم‌کاری تیروئید منجر شود، درمان آن با نوعی هورمون تیروئیدی مصنوعی به نام لووتیروکسین است که عملکرد طبیعی تیروئید را بازیابی می‌کند. لازم است هرروز تا آخر عمر آن را مصرف کنید. خواهید فهمید که چگونه دوز خود را تنظیم کنید تا اطمینان حاصل کنید که کم‌کاری تیروئید تحت کنترل است.

ازآنجاکه یکی از عوارض بیماری هاشیموتو ناراحتی و نارسایی قلبی است پس بهتر است برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری و عوارض ناشی از آن، اصول تغذیه و زندگی سالم را رعایت کنید. متخصصین تغذیه با در نظر گرفتن عوارض بیماری‌های مختلف، برنامه غذایی را توصیه می‌کنند که همه موارد و اصول در آن گنجانده‌شده باشد.سایت      # رژیم من در سایت مراجعه کنید.