دیسک کمر، از علل و علائم تا درمان

در ستون فقرات بدن انسان بین مهره‌های کمری استخوانی، بالشتک‌ها یا صفحاتی از جنس غضروف قرار دارند که به آن‌ها دیسک گفته می‌شود و واضح است که در کمر به آن‌ها دیسک کمر گفته می‌شود. کمر انسان دارای ۵ مهره است که در پایین آن‌ها نیز استخوان مثلثی‌ شکلی به نام استخوان خاجی قرار گرفته است؛ بنابراین در ناحیه کمر تعداد دیسک‌های بین مهره‌ای ۵ عدد است. دیسک‌ها، فشارهایی را که به ستون فقرات وارد می‌شود را جذب کرده و همچنین کمک در بهبود حرکت بین مهره‌ها می‌نماید. پس همه افراد دیسک کمر دارند. منظور از دیسک کمر فتق یا بیرون‌زدگی آن است.

۹ روش درمان دیسک کمر

1. روزی ۱ ساعت پیاده روی کنید
2. از کمپرس گرم برای کاهش گرفتگی ها استفاده کنید
3. برای بیرون زدگی دیسک از کمپرس سرد و یخ برای کاهش التهاب استفاده کنید
4. از داروهای مسکن، شل کننده و ضد التهاب استفاده نمائید
5. استفاده از طب فیزیکی و فیزیوتراپی
6. لیزر درمانی
7. تزریقات استروئید اپیدورال
8. اوزون تراپی
9. بستن کمربندهای طبی

علل شایع

 یکی از صعب‌ العلاج‌ ترین بیماری‌ های ستون فقرات، دیسک کمر است. در کمر افراد، ساختار ژله‌ ای شکلی وجود دارد که عمدتاً از آب و کمی پروتئین ساخته شده است. معمولاً افراد، کمردردهای بسیار دردناک را نشانه این بیماری می دانند طوری که مانع از انجام فعالیت‌ های روزانه می‌ شود. از شایع‌ترین علل دیسک کمر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش سن

•  وزن بالای بدن

• ایستادن و یا نشستن طولانی‌مدت

•  بلند کردن اشیا در حالات نامناسب

•  افزایش ناگهانی فشار بر ستون فقرات (حتی فشارهای کم)

• لرزش کل بدن (مثلاً هنگام کار کردن با تراکتور و…)

• ورزش‌های غیراصولی و سنگین مثل فوتبال، کشتی، ورزش‌های رزمی و…

•  رانندگی به‌ویژه در مسافت‌های طولانی و با ماشین‌های سنگین یا دارای صندلی نامناسب.

• وضعیت بد بدن در زمان نشستن، ایستاده و…

•  خم و راست شدن زیاد

• سیگار کشیدن

• بارداری

علائم و روش های تشخیص دیسک کمر

این مشکل عمدتا زمانی بروز پیدا می کند که در ناحیه کمر، دیسک از محل طبیعی خود در بین ناحیه استخوانی ستون فقرات خارج شده یا به اصطلاح برآمده شود. در نتیجه با علائمی نظیر درد شدید در کمر و یا ضعف در پاها تشخیص داده می شود که می تواند با حرکت یا انجام فعالیت های روزانه تشدید گردد. 

در این شرایط مهمترین اقدامات اولیه، شامل درمان های کاهنده درد و کاهش خطر آسیب های بیشتر به ستون فقرات خواهد بود. در موارد حاد تر نیز درمان جراحی به بیمار توصیه می گردد. برخی از شایع ترین علائم ابتلا به این بیماری عبارتند از:

علائم اولیه دیسک کمر

در مراحل ابتدایی، علائم دیسک کمر بسته به میزان بیرون‌ زدگی به‌صورت کمردرد ناگهانی و شدید یا درد تدریجی بروز می‌کند. درد معمولاً با نشستن‌های طولانی‌مدت، سرفه و عطسه بیشتر می‌شود. البته ممکن است درد فقط در ساق پا باشد و در کمر دردی احساس نشود. درد در ساق پا بیانگر وجود فتق دیسک بزرگ‌تری نسبت به هنگامی است که درد به‌تنهایی در ناحیه کمر وجود دارد.

مقاله پیشنهادی: #انواع کمردرد و درمان هر یک

 دیسک کمر خفیف

در موارد بیرون‌زدگی خفیف دیسک، فرد فقط درد مبهم در ناحیه کمر را تجربه می‌کند که با استراحت بهبود می‌یابد.

علائم موارد حاد یا پیشرفته

در بیرون‌زدگی‌های شدید دیسک، علاوه بر درد کمر، درد شدید و تیزی به باسن و ساق پا هم کشیده می‌شود. درد در یک‌پا یا هر دو پا دیده می‌شود. حتی ممکن است گاهی بیمار برای کاهش درد به یک‌طرف خم شود.

علائم دیسک در پاها

علائم دیسک کمر در پا ها به‌صورت درد و بی‌ حسی، خواب‌ رفتگی، سوزن سوزن شدن یا سوزش دیده می‌شود. بسیاری از افراد تصور می‌کنند دردهای دیسک کمر فقط در پشت پا ظاهر می‌شود، اما این‌گونه نیست و بسته به ریشه عصب درگیر، درد ممکن است در قسمت داخلی ران یا کشاله تا زانو هم دیده شود.

علائم پارگی دیسک کمر

از شایع‌ترین علائم پارگی دیسک بروز درد پایدار در ناحیه پشت، اسپاسم شدید عضلانی، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع و درد عمقی شدید و تیز در کمر و پاها که به همراه ضعف و بی‌حس شدن کمر است از علائم پارگی دیسک کمر است.

بهترین روش های درمان دیسک کمر

بهترین روش درمان دیسک کمر، روشی است که بیماران بتوانند با کمترین هزینه، کمترین استرس و کمترین عوارض درمانی و درد و در کوتاه‌ترین زمان ممکن به زندگی عادی بازگردند. روش‌های مختلفی برای درمان دیسک کمر وجود دارد. در این بخش ۹ مورد از کارآمدترین روش های درمان دیسک کمر را معرفی می نمائیم.

۱- پیاده روی

پیاده روی، درد را تسکین داده و باعث تقویت عضلات ستون فقرات می‌شود؛ بنابراین روزانه حدود ۱ ساعت برای پیاده‌روی وقت بگذارید. البته تا جایی پیاده‌روی را ادامه دهید تا احساس درد نکنید.

۲- استفاده از کمپرس گرم

برای درمان دیسک کمر و کاهش گرفتگی عضلات و درد در ناحیه دیسک کمر استفاده از کمپرس گرم پیشنهاد می‌شود. علاوه بر این، موجب بهبود گردش خون شده و به کاهش درد کمک می‌کند.

۳- کمپرس سرد

استفاده از بسته‌های کمپرس یخ می‌تواند در درمان خانگی و درمان بدون جراحی دیسک کمر بسیار مؤثر واقع شود. علاوه بر این استفاده از کمپرس یخ به کاهش التهابات ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کمک می‌کند.

۴- استفاده از دارو در درمان قطعی دیسک کمر

داروهای مخصوص درد کمر، معمولاً داروهای ضدالتهابی، مسکن‌ها و شل کننده‌های عضلات هستند که میزان دوز مصرفی باید تحت نظر بهترین متخصص ارتوپد مصرف باشد.

۵- استفاده از فیزیوتراپی و طب فیزیکی

مراجعه به متخصص طب فیزیکی و فیزیوتراپ، در بهبود درد در ناحیه دیسک کمر بسیار مؤثر است. متخصص طب فیزیکی پس از تشخیص درجه دیسک کمر، جلساتی را برای فیزیوتراپی تعیین کرده که تاثیر زیادی در روند بهبود دیسک دارد.

۶- لیزر درمانی

درمان دیسک کمر با استفاده از امواج نوری و مادون‌قرمز، روند بهبودی دیسک کمر را بهبود می‌بخشد. منبع نور باعث نفوذ انرژی نور داخل بدن شده و موجب افزایش گردش خون در بدن و تسریع بهبود درد می‌شود. در این روش، پالس‌های لیزر در عمق نفوذ های مختلف، بر اساس شرایط بیمار و شدت دردی که حس می‌کند، به بافت‌های آسیب‌دیده ارسال می‌شود و این انرژی ارسال‌شده جریان خون را بهبود بخشیده و بافت‌های آسیب‌دیده را تحریک می‌کند.

۷- تزریقات استروئید اپیدورال

متخصص ارتوپد بر اساس آزمایش‌ها و معاینات انجام‌شده و تصویرهای تهیه‌شده، محل وارد شدن فشار به ریشه‌های عصب مهره‌های کمری را تشخیص می‌دهد. فشار وارد شده به عصب موجب التهاب دیسک بیرون زده‌شده و بیمار را دچار کمردرد می‌کند. این تزریقات درد کمر را کاهش می‌دهد.

۸- اوزون تراپی

اوزون درمانی یکی از پیشرفته‌ترین تکنیک‌های اروپایی در کنترل و درمان دیسک کمر است. پس از تزریق گاز ازون، این گاز از خود اکسیژن آزاد می‌کند و انرژی آزاد می‌شود و موجب کنترل درد دیسک کمر می‌شود.

۹- استفاده از کمربند طبی

برای تسکین درد ناشی از دیسک کمر و کنترل درد و تقویت عضلات و ثبات ستون فقرات، متخصص ارتوپد ممکن است به شما پیشنهاد استفاده از کمربند طبی را بدهد.

ورزش های مفید برای بیرون زدگی دیسک

 یکی از علل مهم دیسک کمر ضعف عضلات اطراف ستون مهره و شکم است؛ بنابراین تقویت این عضلات می‌توانند درد بهبود کمردرد موثر باشند. این نرمش‌ها برای تقویت عضلات و نیز برای کشش عضلات می‌باشند. یکی از این ورزش‌ها ورزش ویلیامز است. ورزش ویلیامز 3 هدف اصلی را دنبال می‌کند که شامل:

• کم کردن قوس کمر که باعث گشادشدن سوراخ بین مهره‌ای می‌شود.

• تقویت سه عضله شامل عضلات شکم، عضلات باسن (گلوتئال)، عضله چهار سر ران 

• کش آمدن (بزرگ‌تر کردن طول تاندون یا لیگامان) سه عضله شامل عضلات پشت ستون فقرات (که عضلات عمود کننده ستون فقرات یا erector spina ، عضلات پشت ران (که عضلات همسترینگ نامیده می‌شوند)، عضله تنسور فاشیا لاتا و لیگامان ایلیو فمورال.

8 مدل ورزش ویلیامز 

1. در حالتی که دراز کشیده‌ایم لگن خود را از زمین بلند می‌کنیم (pelvic tilt)

2.  در حالت خوابیده زانوها را خم کرده و به حالت نیم نشسته می‌شویم.

3.  در حالت خوابیده یک زانو را به قفسه سینه می‌چسبانیم. 

4. در حالت خوابیده، هر دوزانو را به قفسه سینه می‌چسبانیم.

5. کشش عضلات همسترینگ یا پشت ران
   "برای این کار روی زمین می‌نشینیم و سعی می‌کنیم انگشت شست پایمان را بگیریم. بار بعد سعی می‌کنیم انگشت پای دیگر را بگیریم." 

6. پوزیشن شبیه نشستن در مسابقات دومیدانی می‌گیریم. سپس پای خود را عوض می‌کنیم. 

7. بر روی صندلی می‌نشینیم و به جلو خم می‌شویم.

8.  از حالت ایستاده به نشسته می‌رویم و دوباره برمی‌خیزیم.

تغذیه مناسب برای دیسک کمر و گردن

داشتن رژیم غذایی مناسب برای حفظ سلامت فیزیکی و بدن شما اهمیت زیادی دارد. همچنین، غذاهایی وجود دارند که می توانند به سلامت ستون فقرات شما کمک کنند. یک برنامه غذایی سرشار از پروتئین های گیاهی، سبزیجات و ادویه جات می تواند از تورم در بدن شما جلوگیری کند یا آن را کاهش دهد، تورمی که می تواند به کاهش درد کمر کمک کند. حفظ وزن سالم و اجتناب از التهاب برای ستون فقرات مهم است، همانطور که غذا خوردن برای سلامت استخوان ها مهم است.

۱- سبزیجات سبز تیره: کلم پیچ، اسفناج، کلم بروکلی

این دسته از سبزیجات ممکن است مورد علاقه همه نباشد. اما این سبزی ها خاصیت ضد التهابی و فواید مهم دیگری نیز دارند که برای کاهش علائم بیرون زدگی دیسک و درمان آن بسیار مفید می باشند.  

۲- اسیدهای چرب امگا 3: سالمون، گردو، دانه کتان، دانه چیا

ما سال ها در مورد فواید اسیدهای چرب امگا 3 برای سلامتی می شنویم، اما آیا واقعاً این فواید عالی هستند؟ پاسخ بله است! این غذاها همچنین می توانند التهاب را کاهش دهند و برای سلامت استخوان و بافت مفید باشند. منبع غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ را می توانید در انواع ماهی ها، میگو و #صدف خوراکی بیابید.

۳- کربوهیدرات های غلات کامل: نان سبوس دار، بلغور جو دوسر

ترک کامل کربوهیدرات ها دشوار است. به خصوص، اگر همیشه در حال فعالیت و حرکت هستید. در مورد انتخاب کربوهیدرات خود هوشمندتر باشید. هنگام خوردن ساندویچ نان گندم یا چاودار بخرید یا درخواست کنید. به جای برنج سفید یا زرد، برنج قهوه ای را انتخاب کنید. یک کاسه بلغور جو دوسر هر روز برای صبحانه یک جایگزین عالی برای غلات شیرین است و به کلسترول شما نیز کمک می کند.

۴- نوشیدن آب به مقدار کافی

دیسک های بین مهره ای (نخاعی) ما در برابر از دست دادن آب بدن آسیب پذیر هستند و می توانند به راحتی دچار تجزیه و تحلیل می شوند. همانطور که دیسک های ستون فقرات شروع به کوچک شدن می کنند، شما بیشتر مستعد ابتلا به شرایط دردناک دیسک می شوید. این بیماری در حقیقت زمانی اتفاق می افتد که، مایع میانی بین دیسک، از بین رفته و در نتیجه باعث شکننده شدن آن می شود. بنابراین، به جای مصرف نوشابه بهتر است از یک لیوان آب خنک استفاده کنید.

۵- مصرف میوه جات

در حالی که هنگام خوردن میوه ها باید مسئولیت پذیر باشید، آنها فواید زیادی برای سلامتی دارند. به ویژه انواع مختلف توت ها، برای سلامت ستون فقرات شما بسیار عالی هستند. آنها مملو از آنتی اکسیدان ها و مواد مغذی هستند که به سلامت ستون فقرات شما کمک می کند. بنابراین آن انواع توت ها را به صبحانه، شام، ناهار اضافه کنید. حتی می توانید از آنها به عنوان دسر استفاده کنید.

 ۶- آووکادو

چه طرفدار آووکادو باشید چه نباشید، این میوه برای ستون فقرات شما عالی است. آووکادو،سرشار از چربی های سالم و فیبر و پتاسیم هستند که بدن شما به آن نیاز دارد. این ویژگی های آووکادو به سلامت شما کمک زیادی می کند.

۷- خوراکی ها و غذاهای مضر

مصرف بیش از حد مواد خوراکی شیرین التهاب و درد در فتق دیسک کمر را بدتر کند. بنابراین برای تسکین درد باید مصرف آن ها را کاهش دهید. بنابراین، از نوشابه، محصولات پخته شده، غلات شیرین و آب نبات دوری کنید. در عوض، شیرین کننده های طبیعی مانند عسل یا شربت افرا را انتخاب کنید.

پرهیزهای غذایی ویژه مبتلایان به دیسک کمر

 غذاهای فرآوری شده مانند چیپس، سیب زمینی، غذاهای کنسروی و یخ زده برای همه ناسالم هستند، چه رسد به کسانی که دیسک کمر دارند. این غذاها حاوی سطوح بالایی از چربی های اشباع شده و چربی های ترانس هستند که باعث افزایش التهاب و ایجاد درد می شوند.

 فرآورده های لبنی مانند پنیر، کره و بستنی می توانند التهاب را در بدن افزایش دهند که منجر به درد و ناراحتی در افراد مبتلا به فتق دیسک کمر می شود. بنابراین، اگر در ناحیه عضلانی بدن خود، احساس درد دارید،  زمان آن رسیده که مصرف لبنیات را کاهش دهید. جایگزین های غیر لبنی مانند شیر بادام یا سویا، و پنیر گیاهی را انتخاب کنید.

 مصرف نمک را محدود کنید زیرا می تواند التهاب را تشدید کند و منجر به درد شود. بهتر است از غذاهای پر سدیم مانند چیپس، غذاهای کنسرو شده و منجمد خودداری کنید. درعوض، با استفاده از مواد تازه و حداقل نمک، برای خود غذا آماده کنید.

 گوشت‌ قرمز با اینکه منبع غنی از پروتئین می باشد، اما تحقیقات نشان داده است که شامل ماده ای به نام Neu5GC می باشد.این ماده در افزایش التهاب تاثیر گذار است و ممکن است درد دیسک را تشدید کند.

غذاهای حاوی مواد نگهدارنده و افزودنی ممکن است معایب و مضرات مختلفی داشته باشد. از جمله آن ها، واکنش التهابی نسبت به این مواد است. بنابراین، توجه به نکات درج شده روی برچسب این نوع غذا ها حائز اهمیت است. بهتر است از غذاهای آماده و حاوی مواد شیمیایی کمتر استفاده کرده و خودتان در منزل آشپزی کنید.

روش های پیشگیری

 به طور منظم تمرین کنید. برای قوی نگه داشتن کمر، عضلات مرکزی ،عضلات شکم و کمر که برای حالت و تراز خوب لازم هستند را تقویت کنید.

هنگام نشستن وضعیت بدنی خوبی داشته باشید. صندلی‌ای را انتخاب کنید که دارای پشتی مناسب، تکیه‌ گاه دست و پایه چرخان باشد. برای حمایت بهتر از کمر، یک بالش یا حوله چرخ شده را در قسمت کوچک پشت قرار دهید. زانوها و باسن را در یک سطح نگه دارید.

 وقتی برای مدت طولانی ایستاده اید، هر از گاهی یک پا را روی چهارپایه یا جعبه کوچک استراحت دهید. وقتی چیزی سنگین بلند می کنید، اجازه دهید پاهایتان کار را انجام دهند. بار را نزدیک بدن خود نگه دارید. همزمان بلند نکنید و نپیچانید. کسی را پیدا کنید که در بلند کردن چیزهای سنگین به شما کمک کند.

سخن آخر

یکی از اصلی ترین و مهمترین علت‌های بروز دیسک کمر، اضافه‌وزن و چاقی است. برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری و مشکل بهتر است وزن خود را کنترل کرده و برنامه غذایی اصولی و حساب‌شده‌ای داشته باشیم که داشتن این برنامه مستلزم رعایت رژیم‌های غذایی است که تحت نظر متخصص تغذیه باشد. سایت ابوفاضل شاهین شهر با ارائه رژیم‌های غذایی تخصصی برای هر فرد از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری می‌کند. پس برای دریافت این رژیم به قسمت #رژیم من در سایت مراجعه کنید.

مقاله پشنهادی: #درمان دیسک کمر بدون جراحی