بیماری پارکینسون و مراحل پیشرفت آن!

بیماری پارکینسون پس از آلزایمر شایع‌ترین بیماری مخرب اعصاب به شمار می‌رود. باید گفت بیماری پارکینسون یکی از انواع بیماری‌های نورولوژیک است که فرد مبتلابه آن به‌تدریج توانایی جسمی و روحی خود را ازدست‌داده و در صورت عدم انتخاب راهکار درمانی مناسب با سرعت بیشتری برشدت علائم آن افزوده می‌شود. بیماری پارکینسون برای نخستین بار توسط دانشمند بریتانیایی جیمز پارکینسون در سال ۱۸۱۷ میلادی کشف شد و بنابراین نام این بیماری به او تعلق یافت.این بیماری همان لرزش در وضعیت استراحت است که همه‌گیری آن بیشتر در سنین پیری مشاهده‌شده، اما در جوانان هم شایع است. به‌طورکلی این بیماری براثر از بین رفتن سلول‌های ترشح‌کننده ماده‌ای به نام دوپامین که یک انتقال دهنده عصبی است و تجمع آلفا-سینوکلئین رخ می‌دهد. افزایش نسبت استیل کولین به دوپامین در غده‌های قاعده‌ای مغز موجب نشانه‌های لرزش، سفتی عضلات و کندی حرکات می‌شود. اگرچه علت بروز بیماری پارکینسون هنوز کاملاً مشخص نشده اما باید گفت، هردو فاکتورهای ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند که می‌توان به فاکتورهایی مانند افزایش سن، پیشینه خانوادگی ابتلا به بیماری پارکینسون، جهش‌های ژنتیکی، جنسیت، قرار گرفتن در معرض سموم دفع آفات، برخی داروها و پیشینه آسیب و جراحت مغز به‌عنوان عوامل بروز این بیماری اشاره کرد. طبق پژوهش‌های پیشین باید اظهار کرد که ۱۵ درصد بیماران دارای پیشینه خانوادگی ابتلا به این بیماری هستند. همچنین حدود ۵ تا ۱۰ درصد مبتلایان به پارکینسون دارای جهش ژنتیکی دریکی از جایگاه‌های ژنی دخیل در بروز این بیماری هستند. ازلحاظ آماری، بیماری پارکینسون بین مردان شایع‌تر از زنان است. همچنین افراد بین ۵۰ تا ۶۰ سال نیز بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.

علت بیماری پارکینسون

علت بیماری پارکینسون تقریباً ناشناخته است؛ اما این بیماری درنتیجه از بین رفتن یا ضعیف شدن و لطمه خوردن سلول‌های عصبی در مغزمیانی به وجود می‌آید. سلول‌های عصبی ماده‌ای به نام دوپامین، ترشح می‌کنند که پیام‌های عصبی را از مغزمیانی به بخش دیگری از مغر به نام کارپوس استراتوم می‌برد. این پیام‌ها به حرکت بدن تعادل بخشیده و وقتی سلول‌های ترشح‌کننده دوپامین در مغزمیانی می‌میرند، مراکز دیگر کنترل‌کننده حرکات بدن نامنظم کار می‌کنند. اختلالات به وجود آمده در مراکز کنترل بدن در مغز و همچنین از بین رفتن 80 درصد سلول‌های ترشح‌کننده دوپامین باعث پدیدار شدن علائم پارکینسون می‌شود.

عوامل دیگری را نیز جزو علت بیماری پارکینسون ذکر کرده‌اند که شامل:

1. عوامل ژنتیکی:  محققان جهش‌های ژنتیکی خاصی را کشف کرده‌اند که می‌تواند باعث بیماری پارکینسون شود. تغییرات این ژن خاص درصد افزایش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را بالا می‌برد.
2. عوامل محیط:  قرار گرفتن در معرض سموم خاص یا عوامل محیطی ممکن است خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهد؛ گرچه درصد احتمال آن پایین است.

از دیگر مواردی که می‌تواند علت بیماری پارکینسون باشد؛ می‌توان به افزایش سن،، آسیب مغزی، تومورهای مغزی، مصرف برخی داروهای خاص، آنسفالیت پس از آنفلوانزا، عفونت با ویروس‌های دارای رشد آهسته یا مسمومیت با مونواکسید کربن را نام برد.

مراحل بیماری پارکینسون

 به‌طورکلی علائم اصلی بیماری پارکینسون در مراحل مختلف بیماری عبارت است از:

• لرزش ناگهانی انگشتان دست یا پا
• اختلال‌های گفتاری
• مشکل در بلع مواد غذایی
• عدم تعادل در حرکات بدن
• افسردگی و مشکلات روان‌شناختی
• سفت شدن تدریجی عضلات
• تغییر حالت چهره
• آبریزش دهان
• مشکلات بینایی
• مشکلات گوارشی مثل یبوست
• اختلال در خواب
• مشکلات بویایی

مراحل پیشرفت بیماری پارکینسون

با توجه به بررسی‌های بالینی که بر روی بیماران مبتلابه پارکینسون انجام‌شده، پیشرفت این بیماری در ۵ مرحله صورت می‌گیرد. این طبقه‌بندی و آشنایی با مراحل، به پزشکان کمک می‌کند تا متوجه شوند که بیمار در چه مرحله‌ای قرار دارد تا درمان‌های لازم را تجویز کنند. مراحل بیماری پارکینسون شامل موارد زیر است:

مرحله اول

مراحل اولیه بیماری پارکینسون به‌صورت عمده شامل بروز و شناسایی اولیه علائم بیماری است. در مرحله اول اغلب نشانه‌های کمی از بیماری مشاهده‌شده که معمولاً در بین بیماران، لرزش یکی از دست‌ها یا پاها بسیار رایج است.  در این مرحله از بیماری، ممکن است عدم تعادل خفیف درراه رفتن یا ایستادن بیمار مشاهده شود، یا در برخی مواقع حالات چهره و صورت او تغییر کند. البته که این نشانه‌ها معمولاً موجب اختلال در زندگی روزانه فرد نمی‌شوند؛ اما بهتر است که توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب تشخیص داده و درمان آغاز شود.

مرحله دوم

در مرحله دوم از مراحل بیماری پارکینسون، علائم بیماری شدت بیشتری پیدا می‌کند. ورود به این مرحله متناسب با شرایط جسمی و روحی بیمار ممکن است چند ماه یا چند سال طول بکشد؛ بنابراین، توجه به وضعیت بیمار در مرحله نخست و این مرحله بسیار لازم و حیاتی است. افزایش شدت نشانه‌ها به‌صورت سفت شدن عضلات دو طرف بدن در قسمت دست‌ها یا پاها، ایجاد مشکل در تکلم و حفظ تعادل بدن هنگام ایستادن، به‌عنوان بعضی از علائم مرحله دوم پارکینسون به شمار می‌روند. در این مرحله هم با کنترل بیماری، فرد می‌تواند به انجام کارهای روزانه خود ادامه دهد.

مرحله سوم

 این مرحله از مراحل بیماری پارکینسون، مرحله میانی رشد پارکینسون به شمار می‌رود. در این مرحله شدت علائم مرحله دوم بیشتر می‌شود. همچنین نشانه‌های دیگری مثل عدم تعادل هنگام انجام کارهای روزانه، واکنش‌های کند و آرام نسبت به اتفاقات محیطی نیز دیده‌شده و به‌طورکلی حرکات بیمار بسیار کند می‌شود. علاوه بر دارودرمانی از فیزیوتراپی نیز در این مرحله استفاده می‌شود. در مرحله سوم پارکینسون، بیمار نیاز به کمک و توجه بیشتری برای انجام کارهای شخصی مانند لباس پوشیدن، راه رفتن و غذا پختن دارد.

مرحله چهارم

مرحله چهارم و پنجم از مراحل آخر بیماری پارکینسون به‌حساب می‌آیند. در مرحله چهارم، خشکی عضلات و کند شدن حرکات بدنی افزایش‌یافته و در مواردی ممکن است شدت لرزش بدن کاهش یابد؛ اما بااین‌وجود راه رفتن و حفظ تعادل بدن بسیار سخت است. در این مرحله از بیماری، بهتر است همواره فردی در کنار بیمار باشد تا در انجام کارهای روزانه به او کمک کند. همچنین ادامه داشتن جلسات فیزیوتراپی و استفاده از واکر هنگام راه رفتن می‌تواند مفید باشد.

مرحله پنجم

مرحله پنجم که آخرین مرحله از پیشرفت بیماری پارکینسون است، شامل علائم مزمن بیماری است. در این مرحله سفت شدن عضلات و ناتوانی درحرکت دیده می‌شود. مراقبت روزانه در مرحله آخر بسیار واجب و حیاتی است؛ زیرا اغلب بیماران به دلیل مشکلات حرکتی قادر به انجام فعالیت‌های روزانه خود نیستند. استفاده از ویلچر، واکر و فیزیوتراپی بسیار کمک‌کننده است. برخی مشکلات روان‌شناختی و عصبی مثل توهم، گیجی، مشکل در بلع مواد غذایی و زوال عقل نیز ممکن است در بیماران مشاهده شود.

عاقبت بیماری پارکینسون

در مورد عاقبت بیماری پارکینسون باید این نکته را مدنظر داشت که با توجه ‌به مراحل بیماری پارکینسون، این بیماری به‌تنهایی موجب مرگ افراد مبتلا نمی‌شود. بلکه علائم ناشی از آن می‌تواند منجر به بروز بیماری‌ها و مشکلات دیگر مثل آسپیراسیون ریوی و زوال عقل شود. آسپیراسیون ریوی یا آسپیراسیون، زمانی رخ می‌دهد که ترشحات گلو یا سیستم گوارشی و اجسام صلب مانند یک‌دانه عدس، وارد مجاری تنفسی شده و موجب خفگی یا عفونت‌های سیستم تنفسی شود. این مشکلات به همراه خطر سقوط، زخم و شکستگی‌های ایجادشده، می‌توانند باعث مرگ بیمار شوند؛ زیرا عموماً در بیماران مبتلابه پارکینسون مشکلات حرکتی و بلع شایع است. به همین دلیل مراقبت‌های شبانه‌روزی و دقیق از بیماران پارکینسون که در مراحل پیشرفته بیماری قرار دارند، حیاتی است. یک تحقیق طولانی‌مدت بین تعداد زیادی از بیماران مبتلابه پارکینسون نشان می‌دهد که ۲۳ درصد مبتلایان به‌طورکلی به‌خوبی زندگی را ادامه داده و توانسته‌اند تا ۱۰ سال پس از ابتلا به بیماری تعادل خود را حفظ کنند و علت مرگ بیماران پارکینسونی در نیمی از بیماران به دلیل پنومونی است و اینکه احتمال از دست دادن توانایی فرد برای حفظ تعادل پس از ۱۰ سال مشخص می‌شود. پارکینسون بیماری است که از زمانی که علائم آن دیده می‌شود، می‌توانید حداقل تا ۱۰ سال به زندگی عادی ادامه داد و از آن به بعد بسته به پیشرفت بیماری علائم زوال عقل بروز کرده و شخص توانایی‌های ادامه زندگی را از دست می‌دهد.

درمان بیماری پارکینسون

بااینکه تابه‌حال درمان قطعی برای بیماری پارکینسون کشف نشده اما از داروهایی مثل لودوپا یا مادوپار، آمانتادین، بی‌پریدن و سلژیلین برای درمان آن استفاده می‌شود. تا زمانی که بیمار داروهای درمانی را مصرف می‌کند علائمش کنترل می‌شوند ولی در صورت قطع داروها علائم گاهی با شدت بیشتری برمی‌گردند. گاهی متخصص مغز و اعصاب جراحی را برای درمان بیماری پارکینسون پیشنهاد می‌کند.

شایان‌ذکر است که نقش کاردرمانی و فیزیوتراپی را نباید در بهبود عملکرد افراد مبتلابه پارکینسون نادیده گرفت. اشخاص مبتلابه بیماری پارکینسون به‌مرورزمان در اثر سفتی عضلات و لرزش اندام‌ها، به‌کارگیری از اندام‌هایشان را رها کرده و خانه‌نشین می‌شوند؛ اما با درون‌های مداوم و طولانی کاردرمانی و فیزیوتراپی می‌توان بخشی از توانایی‌های ازدست‌رفته بیماران مبتلابه پارکینسون را به آن‌ها برگرداند.

در مواردی که پیشرفت پارکینسون بسیار شدید باشد و در زندگی روزمره فرد اخلال جدی به وجود آورده باشد از جراحی استفاده می‌شود. در این روش دستگاهی در درون مغز فرد مبتلا قرار داده‌شده تا به‌وسیله آن حرکات بدن فرد کنترل شود. محققان آمریکایی دانشگاه واشنگتن به این نتیجه رسیده‌اند که مصرف نیکوتین در کاهش خطر ابتلا به پارکینسون نقش به سزایی دارد. این محقان مصرف نیکوتین خوراکی موجود در فلفل و گوجه‌فرنگی را باعث کاهش ابتلا به پارکینسون دانستند. در این تحقیقات آماری افراد سیگاری درخطر کمتری نسبت به دیگران قرار داشتند ولی با توجه به دیگر مضرات سیگار و قلیان این‌ها به‌عنوان منابع نیکوتین توصیه نشده و پیشنهاد می‌کنیم از فلفل و گوجه‌فرنگی برای کسب نیکوتین موردنیاز بدن استفاده کنید.

بهترین راه برای مقابله با اثرات مخرب و درمان بیماری پارکینسون ورزش کردن است. افراد با توانایی بیشتر باید حتماً هرروز مقداری نرمش و ورزش انجام دهند و افراد با توانایی کمتر باید تحت فیزیوتراپی و کاردرمانی قرار بگیرند تا از خشک شدن عضلات و ازکارافتادن آن‌ها تا حد امکان جلوگیری کنند. باید یادآور شد  کسانی ه  دست‌ه را بالا می‌برد یا پایشان را چند بار راست و خم می‌کند به‌مراتب وضعیت بدنی بهتری نسبت به افراد میان‌سالی دارند که پارکینسون آن‌ها را به‌طور مطلق خانه‌نشین و بدون تحرک کرده است.

بیماری پارکینسون و رژیم غذایی

از آنجایی که برای پیشگیری از هر بیماری نیازمند دریافت انواع مواد مغذی و ویتامین‌ها هستیم و همچنین درصورت ابتلا به بیماری باید #ابوفاضل شاهین شهر کلیک کنید.